Wybór „najlepszego koniaku na prezent” zależy od wielu czynników, takich jak chociażby gustu osoby, której chcesz go podarować, Twojej wiedzy na temat alkoholi, a także (a może przede wszystkim) budżetu, którym dysponujesz. Kupno koniaku jest zawsze subiektywne i zależy od preferencji smakowych, bo przecież każdemu z nas samkuje co innego. Myślę jednak, że przy zakupie destylatu, oprócz marki i jego walorów smakowych, warto brać pod uwagę cenę. W ten sposób możemy być prawie pewni, że nabywamy dobry koniak na prezent, z którego nasz solenizant będzie zadowolony, a my nie uszczuplimy zbytnio naszego budżetu.
Co to jest koniak?
Koniak to specjalny rodzaj brandy, który produkuje się w regionie Cognac we Francji, w mieście o tej samej nazwie. Warto zauważyć, że nie każda brandy dostępna na rynku ma prawo nazywać się koniakiem. Otóż, „przydomek taki” mogą nosić tylko te trunki, które spełniają kryteria określone przez francuskie prawo. Jak już wspomniałem, produkcja koniaku rozpoczęła się w prowincji Cognac we Francji już w XVI wieku. Początkowo region ten był znany z produkcji soli, ale z czasem zaczęto destylować także wino, tworząc tym samym francuski rodzaj brandy. Pierwotnie destylacja była stosowana w celu zmniejszenia objętości wina na czas transportu. Po dowiezieniu stężonego alkoholu na miejsce docelowe dodawano do niego wodę, aby trunek rozcieńczyć. Jednak z czasem zauważono, że produkowane wino, które wolno dojrzewało w dębowych beczkach, nabierało wykwintnych, złożonych smaków, intensywnych aromatów i zaczęto rezygnować z dodawania do niego wody.
Technika podwójnej destylacji
Warto nadmienić, że w XVII wieku holenderscy handlowcy wprowadzili technikę podwójnej destylacji, która jeszcze bardziej poprawiła jakość naszego trunku. To właśnie wtedy zaczęto używać nazwy „Cognac” ze względu na region, w którym alkohol był produkowany. Od XVIII wieku z kolei, domy koniakowe takie jak Hennessy, Martell, Rémy Martin i Courvoisier zaczęły stopniowo zdobywać międzynarodowe uznanie, a dziś te marki są znane i cenione na całym świecie.
Pomimo wielu ulepszeń w procesie produkcji na przestrzeni wieków, do dzisiaj destylacja koniaku pozostaje w dużej mierze taka sama jak kilka wieków temu. Cognac jest nadal destylowany dwukrotnie przy użyciu miedzianych alembików, a następnie pozostawia się go, aby dojrzał w dębowych beczkach, często przez dziesiątki lat.
Nasz destylat powstaje z białych winogron, przede wszystkim z odmiany o nazwie Ugni Blanc. Zaś sama produkcja podzielona jest na kilka etapów. Oto one:
- najpierw wino poddawane jest dwukrotnej destylacji w miedzianych alembikach (tzw. destylatory).
- po destylacji otrzymuje się spirytus zwany „eaux-de-vie” (woda życia), który następnie dojrzewa w dębowych beczkach latami.
Cognac można sklasyfikować według systemu określającego długość dojrzewania. Najpopularniejsze kategorie to te gdzie widnieje znak „VS” (Very Special – dojrzewający co najmniej 2 lata); VSOP (Very Superior Old Pale – dojrzewający co najmniej 4 lata); oraz XO (Extra Old – co najmniej 10 lat).
Dobry i tani koniak
Używając stwierdzenia doby i tani koniak, należy być świadomym, że słowo „tani” może mieć różne konotacje i zależy od indywidualnego budżetu kupującego. Dla jednych, wydatek 100 złotych na alkohol może okazać się wysoki, a dla innych 300 złotych nie będzie stanowiło problemu. Niemniej jednak, poniżej przedstawiam kilka marek, które są cenione za dobrą jakość w stosunku do ceny.
- Courvoisier VS: to przede wszystkim smaki owoców, wanilii i migdałów. Polecam tym, którzy dopiero zaczynają swoją przygodę z koniakiem, a także tym osobom, które szukają budżetowych drinków w średnim przedziale cenowym. Cena około: 175 zł za 0.7 L
- Rémy Martin VSOP: Choć nieco droższy, charakteryzuje się wyższą jakością i głębią smaku niż jego poprzednik. Wyróżniają się tutaj delikatne nuty owocowe i waniliowe, z wyważonym, długotrwałym finiszem. Cena około: 245 zł za 0.7 L
- Camus VS Elegance: Camus to mało znana marka, która oferuje dobre jakościowo koniaki, w przystępnych cenach. Camus VS Elegance to bogaty, owocowy smak z wyraźną nutą dębu. Cena: 170 zł za 0.7 L
- Meukow VS: Ten koniak jest znany ze swojego głębokiego, bogatego smaku z nutami wanilii, migdałów i kwiatów. Oferta marki Meukow jest naprawdę atrakcyjna cenowo i jak dla mnie to świetny destylat by zainaugurować swoją przygodę z francuskimi Cognac´ami. Cena: 150 zł za 0.7 L
- St-Rémy VSOP: Mimo że to technicznie brandy, a nie koniak (ponieważ nie jest produkowany w regionie Cognac), St-Rémy jest ceniony za swoją jakość i przystępność cenową. Ten trunek wyróżnia się owocowym smakiem z wyczuwalnymi nutami wanilii i dębu. Cena: 90 zł za 0.7 L
Ile kosztuje koniak?
Cena koniaku może znacznie się różnić w zależności od wielu czynników, takich jak marka, wiek, czy miejsca zakupu. Koszt takiej butelki to między 60 złotych do 500 złotych i więcej (edycje limitowane).
Poniżej znajduje się kilka przykładowych cen ze względu na czas leżakowania:
- Koniak młodszy, VS („Very Special”): Ta kategoria dojrzewa w dębowych beczkach co najmniej przez 2 lata. Przykłady to Courvoisier VS i Hennessy VS. Cena takich trunków zaczyna się od 100-150 złotych za butelkę 700ml.
- Koniak średniej klasy, VSOP („Very Superior Old Pale”): Koniaki VSOP mają obowiązek leżakować przez co najmniej 4 lata. Przykłady to Remy Martin VSOP czy Courvoisier VSOP,za które zazwyczaj trzeba zapłacić od 150 do 300 złotych za 0.7 ml.
- Koniak premium, XO („Extra Old”): Kolejna propozycja to Cognac XO z 10 latnim stażem w beczkach. Są to koniaki najwyższej jakości, a ich nabytek może mocno uderzyć nas po kieszeni. Cena to od 500 złotych do kilku tysięcy złotych za butelkę. Przykłady to Hennessy XO, Remy Martin XO, czy Martell XO.
- Koniak luksusowy: Mowa tu o niektórych destylatach luksusowych, zwłaszcza tych z limitowanych edycji, lub o długim okresie leżakowania. Ich cena może dochodzić do kilku, a nawet dziesiątki tysięcy złotych. Niestety często w ogóle nie są dostępne w sklepach internetowych i należy udać się osobiście do siedziby producenta, aby zakupić takie cacko!
Z czym pić koniak?
Znawcy koniaków rekomendują degustacje bez żadnych dodatków, aby w ten sposób w pełni doświadczyć głębokich i aromatycznych nut. Przyznam się, że jest to mój ulubiony sposób 😉 Niemniej jednak, istnieją różne sposoby na spożywanie eaux de vie. Wybór jak zwykle należy do Ciebie. Na pytanie Jak pić koniak, podstawiam Wam kilka sugestii:
- Czysty koniak: Tradycyjnie destylat podaje się w temperaturze pokojowej, bez dodatków, w specjalnym kieliszku, lub w szklance typu „snifter”. Te kieliszki mają kształt kuli, która zwęża się ku górze, co pomaga skupić aromaty trunku.
- Koniak z wodą: Niektórzy dodają odrobinę wody do koniaku, aby „uwolnić” jego „ukryte” smaki. Dodanie kilku kropel wody może zmienić profil smakowy alkoholu, uwalniając różne nuty aromatyczne w nim ukryte.
- Koniak z lodem: Koniak można również podawać z lodem, choć warto pamiętać, że zimno może nieco stłumić niektóre subtelniejsze smaki i aromaty.
- Koniak w koktajlach: Nasz destylat jest również bardzo popularnym składnikiem koktajli. Klasyki takie jak Sidecar (koniak, triple sec i sok z cytryny) czy French 75 (gin, koniak, sok z cytryny i szampan) to tylko niektóre z drinków, w których skład wchodzi Cognac.
- Koniak z jedzeniem: Cognac odpowiednio komponuje się z pewnymi potrawami i przekąskami. Szczególnie dobrze pasuje do ciemnej czekolady, która podkreśla naturalną słodycz i złożoność alkoholu. Może również komplementować sery; zwłaszcza te mocne, takie jak roquefort czy stilton.
Czy koniak jest zdrowy?
Koniak, jak każdy alkohol, może wykazywać pewne korzyści dla zdrowia, ale tylko wtedy, gdy jest spożywany umiarkowanie i odpowiedzialnie. Z drugiej strony nadmierne spożycie alkoholu ma szereg negatywnych skutków i może powodować uszkodzenie wątroby, choroby serca i zwiększone ryzyko różnych typów raka.
Poniżej przedstawiam kilka potencjalnych korzyści zdrowotnych z umiarkowanego spożycia koniaku:
- Przeciwutleniacze: Cognac charakteryzuje się tym, że jest bogaty w pewne rodzaje przeciwutleniaczy, takie jak elagotaniny i inne polifenole, które mogą pomóc chronić organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
- Zdrowie serca: Niektóre badania sugerują, że umiarkowane spożycie alkoholu, w tym koniaku, może przyczynić się do ochrony serca poprzez zwiększenie poziomu „dobrego” cholesterolu (HDL) i zmniejszenie ryzyka chorób mięśnia sercowego. Pamiętaj jednak, że jeśli cierpisz na jakiąkolwiek chorobę (nie tylko serca), skontaktuj się z lekarzem przed spożyciem jakiegokolwiek alkoholu.
- Trawienie: W niektórych kulturach koniak jest spożywany po posiłku jako napitek mający pomóc w trawieniu.
Czym się różni koniak od brandy?
Oba trunki to alkohole o bardzo specyficznym aromacie i smaku, destylowane w alembikach z miedzi. Różnice między nimi są jednak dość wyraźne – oto one:
- Pochodzenie: Jak już wspomniałem, koniak to specyficzny rodzaj brandy, który musi być wyprodukowany w określonym regionie we Francji (Cognac). Reguły dotyczące produkcji koniaku są ściśle regulowane przez francuskie prawo, co oznacza, że alkohol o tej nazwie musi być dwukrotnie destylowany w miedzianych alembikach i dojrzewać przez co najmniej dwa lata w dębowych beczkach.
Z drugiej strony, brandy to ogólna nazwa dla trunku destylowanego z owoców (najczęściej winogron, ale mogą to być też jabłka, gruszki itp.) Brandy pod taką właśnie nazwą może być produkowana na całym świecie. - Skład: Cognac wytwarzany jest z określonego gatunku winogron, zwanego Ugni Blanc (lub Trebbiano). Z kolei Brandy można produkować z różnych odmian winogron, a nawet z innych owoców (jabłka, czy gruszki).
- Produkcja: Jak już informowałem, koniak musi odbyć proces dwukrotniej destylacji i „dochodzić do siebie” w dębowych beczkach przez co najmniej dwa lata. Brandy z kolei również jest destylowana i dojrzewa w beczkach, ale proces ten może się różnić w zależności od regionu i indywidualnych praktyk producenta.
- Smak: Koniak jest zazwyczaj uważany za bardziej złożony i wyrafinowany w smaku, z bogatymi nutami owoców, kwiatów, dębu i wanilii. Z drugiej strony, Brandy także wyróżnia się bogatym, owocowym akcentem, ale jej wachlarz smakowy może się znacznie różnić w zależności od odmiany winogron, procesu destylacji i dojrzewania.
Jaki jest najdroższy koniak?
Jak wspomniałem chwilę wcześniej, najdroższe koniaki na świecie są zazwyczaj edycjami limitowanymi, lub trunkami z długim okresem dojrzewania. Jednym z najdroższych koniaków jest „Hennessy Beaute du Siecle” – limitowana edycja destylatu, którego cena może przekroczyć nawet 10 000 dolarów za butelkę.
Innym luksosowym alkoholem z rodziny Cognac jest także „Louis XIII de Remy Martin„. Trunek ten jest mieszanką do 1 200 różnych eaux-de-vie (wód życia), które dojrzewają od 40 do bagatela 100 lat w szczelnie zamkniętych beczkach dębowych! Typowy dekanter Louis XIII może kosztować od 3000 do 6000 dolarów za butelkę 0.7 litrową, ale istnieją również specjalne wydania, takie jak „Black Pearl” lub „Rare Cask”, których cena przechodzi najśmielsze wyobrażenia!
Warto zauważyć, że cena koniaku nie zawsze odzwierciedla jego jakość. Często płacimy za unikalność, historię, staranność produkcji i prestiż. Dla wielu osób, koniak ze średnij półki w przystępnej cenie może dostarczyć równie satysfakcjonujące doświadczenie podczas degustacji, bez konieczności wydawania dużych pieniędzy. 🙂
Pozdrowienia i do następnego razu!
Krzysztof
Inne artykuły: